علی دیواندری

علی دیواندری در ۱۵ شهریور ۱۳۳۶ در سبزوار خراسان متولد شد. او فرزند بزرگ خانواده‌است و سه برادر و دو خواهر دارد. مادرش خانه‌دار و پدرش، محمد دیواندری (۱۳۸۸-۱۳۰۴)دندان‌ساز تجربی بود. سال‌ها قبل از تولد او، پدرش روستا را ترک و به شهر سبزوار مهاجرت کرد. کودکی و نوجوانی او در سبزوار گذشت و تابستان‌ها اغلب اوقاتش را در روستای اجدادی خود، دیواندر، به کار و گردش در میان روستاییان می‌گذراند. دیواندری دربارهٔ اولین نشانه‌های علاقه‌مندی‌اش به طراحی می‌گوید:

    خیلی زود نقاشی جایش را در قلب من باز کرد. اولین مشوق من در هنرهای تجسمی و به‌ویژه نقاشی مادرم بود. کمپوزیسیون را از پدر دندانسازم آموختم و ذوق طنز را از بابا کلانم (به خراسانی یعنی پدر بزرگ) دارم. مردم روستای ما در رفتار و گفتار خود طنز تیزی دارند که تا مغز استخوان نفوذ می‌کند و اگر کسی طاقت نداشته باشد، ممکن است ناخودآگاه خودکشی کند!

آغاز فعالیت‌های هنری او به سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۴ برمی‌گردد. دیواندری در طی آن سال‌ها ضمن تحصیل در دبیرستان ابن یمین سبزوار به کشیدن کاریکاتور و طراحی نیز مشغول بود. اولین نشانه‌های حضور وی در مطبوعات نیز مربوط به همین سال‌هاست، که طرحی از او در تاریخ ۳۰ شهریور ۲۵۳۵ شاهنشاهی در صفحهٔ ۳ روزنامه کیهان شمارهٔ ۹۹۷۰ به چاپ رسید.

او همچنین با تشکیل گروه بزرگچه پا به عرصهٔ تئاتر گذاشت و به طراحی صحنه و بازیگری مشغول شد. پوستر نمایش‌ها را طراحی می‌کرد و اعضای گروه در سبزوار پخش می‌کردند. از اولین نمایشنامه‌هایی که توسط گروه بزرگچه روی صحنه رفت می‌توان به بیگانه، توکائی در قفس، آدم آدم است و استثناء و قاعده اشاره کرد.

علی دیواندری در روستای اجدادی‌اش، دیواندر - این روستا اولین منبع الهام نقاشی‌ها و طراحی‌های طنزآمیز وی، بوده‌است.

با به پایان رسیدن دوره دبیرستان، در سال ۱۳۵۵، اولین نمایشگاه انفرادی دیواندری، در زیرزمین ساختمان فرهنگ و هنر سبزوار، که حالت مستقل‌تری به آن داده بودند و قرار بود گالری کویر را در آن تأسیس کنند، برپا شد؛ما با مخالفت عده‌ای، گالری کویر شکل نگرفت و چندی بعد دیواندری به تهران مهاجرت کرد. در سال ۱۳۵۸ وارد دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و با تعدادی از مجلات و روزنامه‌ها شروع به کار کرد.

نقاشی

دیواندری در طول سال‌های فعالیت خود، در کنار کاریکاتور و طراحی گرافیک به نقاشی نیز پرداخته‌است. او در اواسط دههٔ هشتاد، کاریکاتور را اولویت دوم خود قراد داد و بیشتر به نقاشی پرداخت. سورئالیسم، نقاشی اکشن، کوبیسم و آبستره از جمله مهمترین سبک‌هایی هستند که وی در مجموعه نقاشی‌هایش بیشتر به آن‌ها پرداخته‌است و غالباً با تکنیک رنگ روغن و آکریلیک روی بوم و فیبر کار شده‌اند. تا به امروز نمایشگاه کاملی از نقاشی‌های دیواندری در ایران برپا نشده ولی تعدادی از آن‌ها در نمایشگاه Saint just le Martel در فرانسه به نمایش در آمده‌اند.

کارتون و کاریکاتور

فعالیت وی در زمینهٔ کاریکاتور با کارتون مطبوعاتی آغاز شد. بیش از ۳۰۰ کارتون در بین سال‌های ۱۳۵۴ تا ۱۳۶۱ از او در مطبوعات ایران به چاپ رسیده که غالباً موضوعات خبری روز را پوشش می‌دهد.اثار او در این سال‌ها با سبکی کاملاً متفاوت از آنچه در سال‌های بعد، از او در مطبوعات چاپ شد، منتشر شده‌است. کارتون‌های شرح‌دار او مختص همین سال‌هاست و دیواندری در سال‌های بعد کاملاً از این سبک فاصله گرفت و طرح‌هایی که از او چاپ شد صرفاً جنبهٔ هنری پیدا کرد.

از سال ۱۳۶۹ و با محدود شدن فضای مطبوعاتی ایران، او از جمله اولین کارتونیست‌هایی‌است که به نمایشگاه‌های جهانی کاریکاتور روی آورد و با کسب ۴۲ جایزهٔ جهانی و یک جایزهٔ داخلی، آثار خود را در ۳۴ کشور جهان منتشر کرد. دیواندری در سال ۱۳۷۶ اولین جشنوارهٔ بین‌المللی کاریکاتور انسان و طبیعت را در ایران برگزار کرد و در همان سال با سفر به کشور هلند به عنوان اولین کارتونیست ایرانی، در گردهمایی سالانه مدیران انجمن‌های کارتونیست‌های اروپایی شرکت کرد.
او همچنین عضو هیئت داوران اولین مسابقه بین‌المللی کاریکاتور در نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۱۳۷۵، مسابقه بین‌المللی کاریکاتور سینوپ ترکیه در سال ۱۳۷۶ مسابقهٔ کاریکاتور بمب اتمی گل‌آقا در سال ۱۳۷۸ مسابقهٔ عکس و کاریکاتور ترانه‌های تلخ میهن من در سال ۱۳۸۱ بوده‌است. او در تعریف خود از کاریکاتور می‌گوید:

    معتقدم کاریکاتور پیامش را در نهایت ایجاز به مخاطبانش انتقال می‌دهد. کاریکاتور عصارهٔ تلخ و شیرین اندیشه‌های بشری و بیان‌کننده والاترین مضامین با حداقل مواد (قلم و کاغذ) در حداکثر تیراژ در دنیای معاصر است

  

کاریکاتورهای وی تاکنون در نشریات داخلی و خارجی بسیاری از جمله همشهری، ایران، آزاد، توانا، همبستگی، ندای قومس، محک، مهر، اطلاعات هفتگی، اختر، جستارهای شهرسازی، دنیای طنز، دنیای سخن، کتاب هفته، آفتابگردان، نوروز، ایران نیوز، پیام روز، پیام نو، حیات نو، یاس نو، طنز و کاریکاتور، ملت، اعتماد، تندیس، گل‌آقا، شرق، کلمه سبز و قانون، من هوآ شیء جیه (漫画世界)، دو شیء من یو هوآ (都市漫聿畫) و ژان گو من هوآ (中国漫画) در چین، Остен در مقدونیه، Перець در اوکراین، La Stampa در ایتالیا، Herêmî در کردستان، Penstuff در آمریکا و... به چاپ رسیده‌است.

آثار دیواندری همچنین توسط موزه‌های معتبر جهان همچون موزهٔ فورته دی مارمی ایتالیا، موزهٔ اومیا ژاپن، موزهٔ طنز گابروو لهستان، موزهٔ کاریکاتور استانبول ترکیه، موزهٔ ضد جنگ یوگسلاوی، موزهٔ ساتیریکون لگنیکا لهستان، موزهٔ بین‌المللی کاریکاتور تولنتینو ایتالیا، موزهٔ جهانی کاریکاتور دانشگاه آنادولو ترکیه، موزهٔ بین‌المللی کاریکاتور قبرس و موزه هنرهای معاصر ایران نگهداری می‌شود و در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی آرژانتین، آلمان، آمریکا، اسپانیا، انگلستان، اوکراین، برزیل، بلژیک، بلغارستان، پرتقال، تایوان، چین، روسیه، رومانی، سوئد، سوییس، فرانسه، کانادا، کرواسی، کره جنوبی، کلمبیا، کوبا، مصر، مکزیک، نروژ، هلند، هند و یونان به نمایش در آمده‌است.

حضور داخلی و بین‌المللی
دیواندری به عنوان یک کارتونیست در مجامع هنری جهان شناخته شده تر از عرصهٔ داخلی‌است.به گفتهٔ او، یک هنرمند ایرانی برای عرضهٔ آثارش سه راه عمده در پیش رو دارد؛ اول آنکه آثارش را در یک نگارخانه به نمایش بگذارد، دوم اینکه آن‌ها را در یک نشریه یا کتاب به چاپ برساند و راه سوم شرکت در نمایشگاه‌های جمعی داخلی و بین‌المللی‌است؛ به اعتقاد او در شرایط فعلی، آسان‌ترین و در دسترس‌ترین راه برای عرضهٔ سالم و هنری یک کاریکاتور، ضمن حفظ استقلال شخصی کارتونیست، شرکت در نمایشگاه‌های معتبر جهانی‌است.
اما با وجود این، دیواندری تا به حال در هیچ‌یک از دوره‌های دوسالانهٔ کاریکاتور ایران شرکت نکرده و علت این کناره‌گیری از عرصهٔ داخلی را ارجحیت تشکیل انجمن کارتونیست‌های ایران بر برگزاری دوسالانه اعلام می‌کند. او جزء معدود کسانی‌است که در این سال‌ها بر ضرورت تشکیل این انجمن پافشاری کرده‌است. دیواندری در مصاحبه‌ای در این باره، مهمترین وظیفهٔ این انجمن را تصویب آیین‌نامه‌هایی برای رعایت حقوق کارتونیست‌ها در مطبوعات ایران، در مقابل ارباب جراید می‌داند و می‌گوید:

    متأسفانه در حال حاضر هیچ تعرفه و قانونی بر کار ما حاکم نیست. درحالی که روزنامه‌های به ظاهر معتبر زیادی در کشور ما وجود دارند؛ ولی در این موارد بدیهی، به شدت ضدانسانی و غیراخلاقی عمل می‌کنند. ‏نشریهٔ معتبر نشریه‌ای‌است که حقوق کلیهٔ مؤلفین خود اعم از نویسندگان، طراحان وعکاسان را رعایت کند. متأسفانه هنوز بدیهیات برای آن‌ها روشن نشده‌است که پای هر اثر باید نام صاحب آن اثر ذکر شود، بدون اجازهٔ صاحب اثر، آن را چاپ نکنند و یا کار را بدون اجازه قیچی نکرده و تغییر ندهند. برخی از آن‌ها ادعا می‍کنند که می‌خواهند هنرهای طنز تصویری را اشاعه دهند ‏درحالی که آشکارا حقوق مادی و معنوی هنرمندان را نقض می‌کنند.

       منبع:fa.wikipedia.org